Abstract

Afetler sonrası müdahale faaliyetleri karmaşık ve zorlu süreçlerdir. Kriz yönetiminin ilk evresi olarak nitelendirilen müdahale evresi toplum, medya ve uluslararası yapıların en fazla dikkatini çeken ve en yoğun çalışmaların yürütüldüğü evredir. Yönetimlerin ve profesyonellerin genellikle yüksek iş talebiyle karşı karşıya kaldığı bu dönem standartta yer alan birçok prosedürün işletilmesini engelleyebilmektedir. Yaşanan geniş çaplı yıkım, kurumların ve altyapının zarar görmesi, görevli kişilerin kaybı ve yetersiz koordinasyon bu durumun nedenlerindendir. Afetlerden etkilenen toplumlara yardım için bölgeye gelen gönüllülerin olumlu ve olumsuz olmak üzere farklı etkileri olabilmektedir. Bu çalışmada afetler sonrası ortaya çıkan kriz ortamında bilinçli veya bilinçsiz olarak güvenlik zafiyetleri ve tehditlerine yol açan gönüllülerin faaliyetleri ele alınmıştır. Çalışma kapsamında Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası ortaya çıkan sorunlar özelinde incelemeler yapılmış ve afetlerde gönüllülerin yönetimi ve oluşturdukları güvenlik sorunlarının önüne geçilebilmesi amacı ile politika önerileri sunulmuştur. Çalışmanın afet yönetimi kurumları, personelleri, sivil toplum kuruluşları ve ilgili güvenliği sağlayan birimler için faydalı olması beklenmektedir.

References

[1] UNISDR. Terminology on for Disaster Reduction, United Nations International Strategy for Disaster Reduction, Geneva. 2009

[2] Michel LM PERSONAL RESPONSIBILITY AND VOLUNTEERING AFTER A NATURAL DISASTER: THE CASE OF HURRICANE KATRINA. Sociological Spectrum 2007; 27: 633–652.

[3] Maurice J (2013) Mitigating disasters—a promising start. The Lancet 381: 1611–1613. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)61008-9

[4] CRED Disaster Year In Review 2023, Brussels. 2024.

[5] Şeker M, Korkut C (eds) Doğu Anadolu Fay Hattı Depremleri: Tespitler ve Öneriler. (Birinci baskı). Bilim ve Düşün Serisi, vol 48, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara. 2023.

[6] BDTİM Büyük Depremler - B.Ü. KRDAE Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/ Accessed 29 Mar 2025.

[7] AFAD 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan (Kahramanmaraş) Mw: 7.7 – Mw: 7.6 Depremleri Raporu. 2023.

[8] T.C Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu. 2023.

[9] Hussain E, Kalaycıoğlu S, Milliner CWD, Çakir Z (2023) Preconditioning the 2023 Kahramanmaraş (Türkiye) earthquake disaster. Nat Rev Earth Environ 4: 287–289. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37168360

[10] Yılmaz S, Karakayali O, Yılmaz S, Çetin M, Eroglu SE, et al. (2023) Emergency Medicine Association of Turkey Disaster Committee Summary of Field Observations of February 6th Kahramanmaraş Earthquakes. Prehosp Disaster Med 38: 415–418. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37198906

[11] Demirbilek Ö (2023) Büyük Kahramanmaraş Depremi Sonrası Afet Yönetimi Sürecinin Değerlendirilmesi ve Gelecek İçin Çözüm Önerileri. In: Öztürk M, Kırca M (eds). Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler. Özgür Yayınları, Gaziantep, pp 183–193.

[12] Demirbilek Ö, Öztürk S (2023) Understanding university students WHO do not want to volunteer in disasters: A qualitative study from Türkiye. International Journal of Disaster Risk Reduction 96: 103994. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.103994

[13] Erdoğan E, Semerci PU, Yentürk N, Yurttagüler L Türkiye’de Gönüllülük: Deneyimler, Sınırlılıklar ve Yeni Açılımlar. (1st edn), İstanbul Bilgi Üniversitesi İktisadi İşletmesi, İstanbul. 2020.

[14] Demirbilek Ö Gönüllülük ve Afetlerde Gönüllülük. In: Demirbilek Ö (ed). Afetlerde Gönüllülük. Akademisyen Kitabevi, Ankara, pp 1–14. 2024.

[15] Birleşmiş Milletler Gönüllüleri Dünyada Gönüllülüğün Durumu Raporu. 2011.

[16] United Nations Volunteers (UNV) programme The thread that binds: Volunteerism and community resilience. 2018.

[17] Arslan ML Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllülük: Sorunlar ve Çözüm Yolları, İLKE İlim Kültür Eğitim Vakfı, İstanbul. 2018.

[18] Demirbilek Ö Afetlerde Gönüllülük Türleri. In: Demirbilek Ö (ed). Afetlerde Gönüllülük. Akademisyen Kitabevi, Ankara, pp 43–54. 2024.

[19] Whittaker J, McLennan B, Handmer J (2015) A review of informal volunteerism in emergencies and disasters: Definition, opportunities and challenges. International Journal of Disaster Risk Reduction 13: 358–368. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2015.07.010

[20] Twigg J, Mosel I (2017) Emergent groups and spontaneous volunteers in urban disaster response. Environment and Urbanization 29: 443–458. https://doi.org/10.1177/0956247817721413

[21] Karaman ZT (2018) Afetlerde Erken Uyarı ve Toplumsal Farkındalık Yaratmada Etkili Kamu Politikaları. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7: 493–517. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/598098

[22] Demirbilek Ö, Öztürk S (2023) Understanding university students WHO do not want to volunteer in disasters: A qualitative study from Türkiye. International Journal of Disaster Risk Reduction 96. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.103994

[23] Law BMF, Shek DTL (2011) Validation of the Beliefs Against Volunteering Scale among Chinese Adolescents in Hong Kong. Soc Indic Res 100: 287–298. https://doi.org/10.1007/s11205-010-9617-4

[24] Paret KE, Mayorga ME, Lodree EJ (2021) Assigning spontaneous volunteers to relief efforts under uncertainty in task demand and volunteer availability. Omega 99: 102228. https://doi.org/10.1016/j.omega.2020.102228

[25] Harris M, Shaw D, Scully J, Smith CM, Hieke G (2017) The Involvement/Exclusion Paradox of Spontaneous Volunteering. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly 46: 352–371. https://doi.org/10.1177/0899764016654222

[26] Strandh V, Eklund N (2018) Emergent groups in disaster research: Varieties of scientific observation over time and across studies of nine natural disasters. Contingencies & Crisis Mgmt 26: 329–337. https://doi.org/10.1111/1468-5973.12199

[27] Sauer LM, Catlett C, Tosatto R, Kirsch TD (2014) The utility of and risks associated with the use of spontaneous volunteers in disaster response: a survey. Disaster Med Public Health Prep 8: 65–69. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24661361

[28] Yurt Gazetesi (2023) Madenciler ve AFAD görevlileri kavga etti! Kavganın sebebi 'pes' dedirtti. https://www.yurtgazetesi.com.tr/guncel/madenciler-ve-afad-gorevlileri-kavga-etti-kavganin-sebebi-pes-dedirtti-h219477.html Accessed 29 Mar 2025.

[29] NTV (2023) Deprem bölgesinde hırsızlık ve yağma soruşturmalarında 48 kişi tutuklandı | NTV Haber. https://www.ntv.com.tr/turkiye/deprem-bolgesinde-hirsizlik-ve-yagma-sorusturmalarinda-48-kisi-tutuklandi,fkLgcP-kUUSdPLP5skdWyA Accessed 29 Mar 2025.

[30] Teyit (2023) Yanlış bilgi depremin yıkımını artırıyor: Gelecekteki krizlere nasıl bakmalı? - Teyit. https://teyit.org/ekipten/yanlis-bilgi-depremin-yikimini-artiriyor-gelecekteki-krizlere-nasil-bakmali Accessed 29 Mar 2025.