Abstract

Bilgi toplumunda, öğrencilerin öğrenme sürecine etkin olarak katılan, sahih kaynaklardan öğrenen ve öğrendiklerini hayatında tatbik eden bireyler olarak yetiştirilmeleri gerekmektedir. Eğitim sistemimizin ise ezbere dayandığı ve sadece bilgiyi aktardığı, mantıklı ve kritik düşünen bireyler yetiştirmekte yetersiz kaldığı sıkça dile getirilir. Bununla birlikte, günümüzde eğitim etkinliklerinden beklenen, düşünmeyi bilen, öğretme-öğrenme sürecinde bilgi edinmek için aktif bir biçimde rol üstlenen, kendi öğrenmesinin sorumluluğunu taşıyan, düşünme becerileriyle donanmış, kendine ve topluma faydalı ve üretici bireyler yetiştirmesidir. Yapılan deneysel çalışmalar da, düşüncenin eğitim yoluyla geliştirilebileceğini ve kişinin kritik düşünme becerileri kazanabileceğini göstermektedir. Kritik düşünme yoluyla akla kapı açılmalı ve fakat irade elden alınmamalıdır. Dolayısıyla, düşünme becerilerinin özellikle de kritik düşünmenin öğretimiyle sadece dilde kalan düşünce ve söylem tarzından uzak, derinlikli bir düşünce bütünlüğü kazanılacak, bilgilerin dışarıdan olduğu gibi alınıp depolanması yerine, yeni bilgilerin anlamlandırılarak oluşturulmasına ve onunla yaşanılmasına zemin hazırlanacaktır. Böylece kritik düşünmeyi öğrenme neticesinde, gelişmeleri doğru değerlendirme ve anlama yeteneği geliştikçe, iyi insanların dünya politikalarında daha aktif ve belirleyici rol almaları ve iyiliği ön plana çıkarma fırsatları doğacaktır. Zaten bugünkü şartlarda iyi insana düşen en büyük vazife de, sahih kaynaklardan kemaliyle doğru bilgileri öğrenmek, öğretmek ve kemaliyle tatbik edip tatbik ettirmektir. Bu bağlamda bu bildiride, düşünme becerileri, kritik düşünme ve okullarda kritik düşünme öğretimi üzerinde durulmuştur.

References

[1] Demirel Ö. Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. 10. Baskı, Ankara:Pegem A Yayıncılık, 2007.

[2] Çelik F. Türk Eğitim Sisteminde Hedefler ve Hedef Belirlemede Yeni Yönelimler. BurdurEğitim Fakültesi Dergisi, 11, 2006, ss. 1-15.

[3] Çelik, a.g.e., 2006, s. 4.

[4] KAD. Kritik- Analitik Düşünmek: Genel Özellikler. Zinde Sosyal Gelişim Derneği KADSerisi, No: 1, İstanbul, 2007, Çevrimiçi: www.kritik-analitik.com, Erişim Tarihi: 10-08-2014.

[5] Kritik Düşünme Merkezi, 2001, Çevrimiçi: www.criticalthinking.org, Erişim Tarihi: 05-09-2014.

[6] Köksal N. Yansıtıcı Düşünmenin Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik UygulamalarınaKatkıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2006, s. 2.

[7] KAD, a.g.e., 2007, s. 5.

[8] Kökdemir D. Deniz Yıldızlarını Kurtarmaya Çalışanların Öyküsü. Eleştirel ve YaratıcıDüşünme. XI. Ulusal Psikoloji Kongresi. 19-22 Eylül, Ege Üniversitesi, İzmir, 2000.

[9] Şahinel S. Eleştirel Düşünme. Ö. Demirel (Ed.), Eğitimde Yeni Yönelimler, Ankara:Pegem A Yayıncılık, 2007. 

[10] Taşcı S. Hemşirelikte Problem Çözme Süreci. Erciyes Üniversitesi Sağlık BilimleriDergisi Hemşirelik Özel Sayısı, 14, 2005, ss. 73-78.

[11] Kaya, H. Üniversite Öğrencilerinde Eleştirel Akıl Yürütme Gücü. YayımlanmamışDoktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 1997.

[12] Şenşekerci E, Bilgin A. Eleştirel Düşünme ve Öğretimi. Uludağ Üniversitesi, FenEdebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1, ss: 15-43.

[13] Taşcı, a.g.e., 2005.

[14] Haskins GR. Kritik Düşünme Üzerine Pratik Bir Kılavuz. Çevrimiçi:http://www.skepdic.com/essays/ haskins.pdf, 2006, s. 4, Kritik ve Analitik Düşünme(KAD) Platformu, Yayın no: 2, Çeviri yayınları: 1, İstanbul, 2010, Çevrimiçi: www.kritikanalitik.com, Erişim Tarihi: 12-08-2014.

[15] Cüceloğlu D. İyi Düşün Doğru Karar Ver. Dördüncü Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık,1994, s. 216.

[16] Paul R, Elder L. Minik Eleştirel Düşünme Kılavuzu: Kavramlar ve Araçlar. Çev: MerihBektaş Fidan, Foundation for Critical Thinking, 2007, s. 4, Çevrimiçi:www.criticalthinking.org/resources/international/ Turkish.cfm, Erişim Tarihi: 20-05-2008.

[17] Dantec C. Kritik ve Analitik Düşünme. Çevrimiçi:http://www2.hull.ac.uk/student/PDF/StudyAdvice-crithink.pdf, 2007, Kritik ve AnalitikDüşünme (KAD) Platformu, 2010, Çevrimiçi: www.kritik-analitik.com, Erişim Tarihi: 16-08-2014.

[18] Kökdemir, a.g.e., 2000.

[19] Lau J. Mini Eleştirel Düşünme Rehberi. Çevrimiçi:http://www.scribd.com/doc/43238756/Critical-Thinking-Mini-Guide, 2003, Çev: SinanYılmaz, Kritik Analitik Düşünme Platformu Yayınları, 2011.

[20] Cottrell S. Kritik Düşünebilme Kabiliyeti: Etkili Analiz ve Argüman Oluşturma,Palgrave, Macmillan, 2013, Kritik Analitik Düşünme Platformu Yayınları, 2011.

[21] Demirel Ö. Eğitim Sözlüğü. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2005, s. 48.

[22] Gündoğdu H. Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar.Celal Bayar Üniversitesi S.B.E. Sosyal Bilimler Dergisi, 7/1, 2009, ss. 57-74.

[23] Seferoğlu SS, Akbıyık C. Eleştirel Düşünme ve Öğretimi. H.Ü. Eğitim FakültesiDergisi, 30, 2006, ss. 193-200.

[24] Özden Y. Öğrenme ve Öğretme. Geliştirilmiş Beşinci Baskı. Ankara: Pegem AYayıncılık, 2003.

[25] Beyer BK. Developing a Scope and Sequence for Thinking Skills Instruction.Educational Leadership, 7, 1988, ss. 26-30.

[26] Facione PA. Critical Thinking: What it is and Why it Counts. 2011 Update, ss. 1-28.Çevrimiçi: http://www.insightassessment.com/pdf, Erişim Tarihi: 07-11-2014.

[27] Türnüklü EB, Yeşildere S. Problem, Problem Çözme ve Eleştirel Düşünme. GÜ, GaziEğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 3, 2005, ss. 107-123. Ayrıca bakınız: Şenşekerci veBilgin, a.g.e., 2008.

[28] Demirel, a.g.e., 2007.

[29] Cüceloğlu, a.g.e., 1994.

[30] Paul R, Binker A, Jensen K, Kreklau H. Critical Thinking Handbook: A Guide forRemodeling Lesson Plans in Language Arts, Social Studies and Science. Rohnert Park,CA: Foundation for Critical Thinking, 1990.

[31] Kökdemir, a.g.e., 2000.

[32] KAD, a.g.e., 2007.

[33] Coşan ME. Türk Dili ve Kültürü. İkinci Baskı. Seha Neşriyat, İstanbul, 1992.

[34] Cottrell, a.g.e., 2013.

[35] Gündoğdu, a.g.e., 2009, s. 66.

[36] Şenşekerci ve Bilgin, a.g.e., 2008.

[37] Kökdemir D. Eleştirel Düşünme ve Bilim Etiği. Başkent Üniversitesi, ELYAD-DALAraştırma Laboratuarı, Pivolka Dergisi, Yıl:2, Sayı: 4, 2003, s. 3.

[38] Cottrell, a.g.e., 2013.

[39] Kerka S. Higher Order Thinking Skills in Vocational Education. Eric Digest, No: 127,1992, Çevrimiçi: http://www.empowermentzone.com/thinking.txt, Erişim Tarihi: 06-12-2008.

[40] Özden, a.g.e., 2003, s. 137.

[41] Haskins, a.g.e., 2006, s. 4.

[42] Potts B. Strategies For Teaching Critical Thinking. ERIC Document ReproductionService No: ED385606, 1994, Çevrimiçi: http://www.eric.ed.lZov/, Erişim Tarihi: 10-12-2008.

[43] Atabek B. Konu Ve Beceri Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin ÖğretmenAdaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimi ve Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi,Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006, s. 53.

[44] Şenşekerci ve Bilgin, a.g.e., 2008.

[45] Sönmez V. Yaratıcı Okul, Öğretmen, Öğrenci. Ayşegül Ataman (Ed). Yaratıcılık veEğitim, XVII. Eğitim Toplantısı, Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları, No: 17, 1993.

[46] http://egitim.cu.edu.tr

[47] http://faculty.uca.edu

[48] Kökdemir D. Eleştirel Düşünme. 2007, Çevrimiçi:http://www.baskent.edu.tr/~kokdemir/courses/sb5002/ slides/01%20-%20introduction.pdf,Erişim Tarihi: 10-12-2007.

[49] Uysal A. Sosyal Bilimler Öğretim Yöntemlerinin Eleştirici Düşünme GücününGelişmesindeki Rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya,1998.

[50] Sönmez, a.g.e., 1993.