Abstract

Ulaştırma sistemlerinde mevcut altyapıların etkin tasarlanması ve verimli kullanımı birçok açıdan kritik öneme sahiptir. Kent içi ulaşımda ise toplu taşıma araçları, güzergahları ve yolcu indirme-bindirme yerleri standartlara uygun tasarlanmadığı ya da uygulanmadığı zaman hem trafik sıkışıklığı artırmakta hem de trafik güvenliğini tehdit etmektedir. Bu çalışma, Kütahya şehir merkezini dikkate alarak farklı demografik yapıdaki yerleşim yerlerinden seçilen 20 otobüs durağının TST 11783 (Şehir içi yollar - Otobüs durakları yer seçimi kurallarına)  [1] uygunluğunun ve erişilebilirliğinin incelenmesini amaçlamaktadır. Toplu taşıma güzergahları ve durakları trafiğin alışılagelmiş yoğunluğunda olduğu kadar, afet durumlarında da hem afet esnasında (yangın ve teknolojik afetler gibi) hem de afet sonrasında (afet bölgesine ulaşma ve tahliye, trafik yönetimi gibi) mevcut olağandışı şartları kolaylaştırıcı ya da zorlaştırıcı bir etkide bulunabilir. İlgili standart ve literatür araştırmalarında, durakların bulunduğu yolların sınıfı, genişliği, durakların kavşağa yakınlığı, vb. birçok kriterin trafik akışını etkilediği görülmüştür. Bu çalışma kapsamında incelenen duraklar ile Kütahya ili merkezinde bulunan durakların büyük bir kısmının yapım ve işletme kriterleri ve erişilebilirlik bakımından ilgili standartları sağlamadığı görülmüştür. Durakların konumları bakımından ise merkezi iş alanı çevresindeki durakların konut bölgelerindeki duraklara göre kavşak ve yaya erişim noktalarına mesafelerinin daha uygun olduğu tespit edilmiştir. 

References

[1] Türk Standartları Enstitüsü, (2011). Standart No: TST 11783: Şehir içi yollar- otobüs durakları yer seçimi kuralları.
[2] Fitzpatrick K, Nowlin RL. Effects of bus stop design on suburban arterial operations. Transportation Research Record. 1997;1571(1):31-41.
[3] Phillips RO, Hagen OH, Berge SH. Bus stop design and traffic safety: An explorative analysis. Accident Analysis & Prevention. 2021 Apr 1;153:105917.
[4] Goh KC, Currie G, Sarvi M, Logan D. Bus accident analysis of routes with/without bus priority. Accident Analysis & Prevention. 2014 Apr 1;65:18-27.
[5] Hedelin A, Bunketorp O, Björnstig U. Public transport in metropolitan areas—a danger for unprotected road users. Safety science. 2002 Jul 1;40(5):467-77.
[6] Miranda-Moreno LF, Strauss J, Morency P. Disaggregate exposure measures and injury frequency models of cyclist safety at signalized intersections. Transportation research record. 2011 Jan;2236(1):74-82.
[7] Güner S., Geçer H., Coşkun E., 2014, Toplu Taşıma Araçlarının Dâhi·l Olduğu Trafi·k Kazalarinin K-ortalamalar Kümeleme Algori·tmasi İle Anali·zi·: Sakarya Uygulaması, Transist Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Kongresi
[8] Dhamala TN, Adhikari IM. On evacuation planning optimization problems from transit-based perspective. International Journal of Operations Research. 2018;15(1):29-47.
[9] Rui SO, Shiwei HE, Zhang L. Optimum transit operations during the emergency evacuations. Journal of Transportation Systems Engineering and Information Technology. 2009 Dec 1;9(6):154-60.