Abstract

Endülüste doğup büyüyen Ebû Bekir İbnül-Arabî (ö. 543/1148), tefsir, hadis, fıkıh usulü ve kelam alanlarında eğitim görmüş bir velud âlimidir. İsbiliyyede kadılık yapan İbnül-Arabi, Gazali ile sırf görüşmek için Endülüsten Bağdata gitmiş ve günlerce onunla aynı yerde kalmış ve ilmî tartışmalarda bulunmuştur. İbnül-Arabi, başta eğitim ve kelam olmak üzere diğer dini ilimlerin her alanında Gazâlî ile tartışmıştır. On yıllık bir yolculuğun ardından memleketi Endülüse dönen İbnül-Arabi, Doğuya yaptığı bu yolculukta karşılaştığı durumları aktarırken aynı zamanda Doğu Müslümanları ile Batı İslam geleneği arasında eleştirel değerlendirmelerde bulunmuştur. İbnül-Arabi, zamanının Endülüslü ve Kuzey Afrikalı Müslümanlarının mezhepçi bağnazlığı, analitik olmayan düşünce tarzını ve taklit yöntemlerini de eleştirdi. Yazar bir yandan Gazaliyi eleştirirken diğer yandan yaşadığı ülkede ulemanın boykot edilmesine şiddetle karşı çıkmış, yönetimin Gazalinin kitaplarını yasaklama emrini ciddi biçimde eleştirmiştir. Endülüste mezhepçi bağnazlığın kırılmasına ve Gazaliye karşı boykotun kaldırılmasına bile önemli katkılarda bulundu. Bu çalışmada klasik dönem doğu ve batı Müslüman aydınlarının analitik düşünceye yaklaşımları, Ebu Bekir İbnül-Arabi ve Gazali örnekleri üzerinde durulmuştur.

References

Biçer, Ramazan. Klasik Dönem Entelektüel Bir Tartışma Metodu Örneği: Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’nin Gazzâlî’ye Eleştirel Yaklaşımı. İslâm Düşüncesinde Eleştiri Kültürü ve Tahammül Ahlâkı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.

Çapak, İbrahim. Ebu Hamid El-Gazzâlî’nin Mantık Anlayışı. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.

Ebû Bekir İbnü’l-Arabî, Ahkâmü’l-Kur’ân, nşr. M. Abdülkadir Ata, Beyrut: Darü’l-fikr, t.y.

Ebû Bekir İbnü’l-Arabî. el-Avâsım mine’l-kavâsım. nşr. Ammar Talibi. Doha 1992,

Ebû Bekir İbnü’l-Arabî. Sirâcü’l-mürîdîn fi sebîli’l-mühtedîn. Kahire, Darü’l-kütübi’l-Mısriyye, nr.  20384 ‘b’, 161.

Gazzâlî, Ebu Hamid. el-Munkizü Mine’d-Dalâl ve Tasavvufi İncelemeler. Çeviren: Salih Uçan, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2014.

Gazzâlî, Ebu Hamid. İhyâu Ulûmi’d-Dîn. Çeviren: Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2017.

Gazzâlî, Ebu Hamid. Mîzanü’l-Amel, Amellerin Ölçüsü. Çeviren: Remzi Barışık, Ankara: Kılıçaslan Yayınları, 1970.

İbn İzarî, Ebû Abdullah Muhammed el-Merraküşî. el-Beyanü’l-Mugrib fî ahbâri‘l-Endelüs ve’l-Magrib, nşr. Colin-Georges-Seraphin. Beyrut: Darü’s-sekafe, 1967,

Uludağ, Süleyman. İslam Düşüncesinin Yapısı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.