Abstract

Bu bildiride, bilgi çarpıtma olarak adlandırılan dezenformasyonun, iletişimin sınır tanımaz bir noktaya geldiği günümüzde devletler, çeşitli örgütsel yapılar tarafından ulusal ve uluslararası alanda etkin bir şekilde kullanıldığına dikkat çekilmiştir. Toplumun fay hatlarını hedef alarak gerginliği artırmayı amaçlayan bu kasıtlı saptırılmış bilginin ardında genelde kişisel, örgütsel, toplumsal siyasi ve ticari amaçların bulunduğuna vurgu yapılmıştır. Bu durumun, devletleri ve uluslararası organizasyonları çeşitli açılardan önlem almaya yönlendirdiği ifade edilmiştir. Hukuksal önlemler yanında toplumların dayanıklılık gücünü artırıcı önlemlerin öne çıktığına işaret edilmiştir. Şu anki yapısı itibarıyla daha fazla etkilendiği ifade edilen Müslüman dünyanın da dezenformasyona yönelik önlem alması gerektiği üzerinde durulmuştur. Bilinç düzeyi yüksek toplumlarda dezenformasyonun etkisinin azaldığı uyarısı yapılarak, Müslüman dünyanın, hukuksal önlemler yanında özellikle bireysel ve toplumsal dayanıklılığı güçlendirmeye ihtiyacının olduğu ifade edilmiştir. Bu noktada, inancımızın temel kaynağı Kur’ân’ın, söz konusu bilincin gerekliliğine dair verilerinden faydalanılma ihtiyacına değinilmiş, ilgili verilerden hareketle konuya yaklaşımın güncellenmesi gereği üzerinde durulmuştur. Bu husus, Kur’ân’da yer alan üç örnek üzerinden bildiri sınırlılığı içerisinde açıklanmaya çalışılmıştır.

References

A’zamî, Muhammed Mustafa el-. Menhecü’n-nakd ’inde’l-muhaddisîn neş’etuhu ve târîhuhu. Riyâd: Mektebetü’l-Kevser, 1990.

Bandeoğlu, Zeyyad. “Maraş Olaylarının Bütünsel Yaklaşım Modeli İle Analizi”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 6/15 (2016), 573-606.

Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. thk. Muhibbüddin el-Hatib-Muhammed Fuad Abdülbaki. 8 Cilt. Kahire: Mektebetü’s_selefiyye, 2. Basım, 1422/2001.

Colomina-Margalef-Youngs, Carme-Héctor Sanchez-Richard. The impact of disinformation on democratic processes and human rights in the world. Brussels: European Parliament, 2021.

Çömlekçi̇, Mehmet Fatih. “Kamu Diplomasisinin Genişleyen Repertuarı: Medya Okuryazarlığı ve Doğruluk Kontrol Platformları”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 33 (30 Haziran 2020), 211-229. https://doi.org/10.31123/akil.696802

Çömlekçi, Mehmet Fatih. “Sosyal Medyada Dezenformasyon ve Haber Doğrulama Platformlarının Pratikleri”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 7/Özel sayı (2019).

Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Câmi’ul-beyân ’an Te’vîli âyi’l-Kur’ân. Dâru’l-Fikr, 1995.

Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî el-Âlûsî. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1997.

European Commision. A multi-deminsional approach to disinformation. European Union, 2018.

Fayda, Mustafa. “İfk Hadisesi”. 27/507-509. İstanbul, 2000.

İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tûnusî, ts.

İldem, Tacan. Dezenformasyona Karşı Toplumsal Dayanıklılık. İstanbul: edam, 2021.

Itr, Nureddin. Menhecü’n-nakd fî ’ulumi’l-hadis. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1979.

Kırdemir, Barış. Türkiye’nin Dezenformasyon Ekosistemi Genel Bakış. İstanbul: edam, 2021.

Turcilo- Obrenovic, Lejla-Mladen. A Companion to Democracy #3 Misinformation, Disin formation, Malinformation Causes, Trends, and Their Influence on Democracy. A Publication of Heinrich Böll Foundation#3, 2020.

Wardle, Claire - Derakhshan, PhD Hossein. Information Disorder Toward an interdisciplinary framework for research and policymaking. Council of Europe, 2017.

Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer ez-. el-Keşşâf ’an hakâiku Ğavâmidi’d-tenzîl ve Uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Âdil Ahmed Abdu’l-Mevcûd-Ali Muhammed Muavvid. Riyad: Mektebetü’l-Abîkan, 1998..